ERÜ Aşı Geliştirme Merkezi Araştırmacıları, COVID-19 virüsünü hücre kültüründe izole etmeyi başardı

Sağlık Bakanlığına bağlı TÜSEB tarafından COVID-19’a karşı aşı geliştirilmesiyle ilgili Stratejik Ar-Ge Projesi Hazırlama daveti alan Erciyes Üniversitesi’nden (ERÜ) Prof. Dr. Aykut Özdarendeli ve ekibi, COVID-19 pozitif bir hastadan alınan örnekten Biyogüvenlik Seviye 3 (BSL-3) şartlarında hastalığa yol açan SARS-CoV-2 virüsünü hücre kültür sisteminde üretmeyi başardı. Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, virüsün izole edildiğini ve 21 Mart 2020’de RT-PZR (Reverz Trankripsiyon Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testi ile de izolasyonu doğrulayarak aynı gün Sağlık Bakanlığını bilgilendirdiklerini ve akabinde virüs izolatının yeni nesil dizileme çalışmalarına başlandığını belirtti.
ERÜ Aşı Araştırma Geliştirme Merkezi (ERAGEM) Müdürü olan Prof. Dr. Aykut Özdarendeli yaptığı açıklamada, “Bu salgınla acilen mücadele etmek çok önemli olsa da, yapılacak temel araştırmalarla bu virüse karşı kapsamlı çözümler üretilmesi gerekiyor. 2013 yılında kurulan merkezimiz aşı geliştirme çalışmaları konusunda önemli bilgi birikimine ve altyapılara sahiptir. Merkezimizde, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığına (KKKAH) karşı aşı çalışmalarımız da halen devam etmekte olup, bu hastalığa karşı hücre kültür temelli inaktif aşı geliştirilmiş ve 2018 yılında sağlıklı gönüllüler üzerinde Faz 1 çalışmaları başarıyla tamamlamıştır. Çalışmalarımız kapsamında, KKKAH’ na karşı geliştirilen ve patent başvurusu yapılan rekombinant aşının deney hayvanları üzerinde yüzde 100 koruyucu etkiye sahip olduğu da gösterilmiştir. Aşı geliştirme konusunda sahip olduğumuz bilgi birikimi ve uluslararası standartlardaki altyapılarımız sayesinde COVID-19 hastalığına karşı aşı geliştirme çalışmalarına hemen başladık ve bu kapsamdaki çalışmalarımızı da hızla ilerleteceğimize inanıyorum. Merkezimiz bünyesinde bulunan Biyogüvenlik Seviye 3 laboratuvarında SARS-CoV-2 virüsü laboratuvar şartlarında izole edilmiş ve hücre kültür sistemine adapte edilmiştir. Virüsün izole edilmesi, COVID-19’un biyolojisinin ve patogenezinin ortaya konulmasına yönelik çalışmalar için büyük önem taşımaktadır. Aynı zamanda, bu gelişme COVID-19’a karşı aşı geliştirme çalışmaları ile tanı ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi çalışmalarına ivme kazandıracaktır” dedi.
Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, Sağlık Bakanlığı tarafından COVID-19’a karşı aşı geliştirilmesiyle ilgili davetin akabinde çalışmalara başlayıp kısa bir sürede virüsü izole etmeyi başardıklarını ve Sağlık Bakanlığının sağladığı desteklerle çalışmalarını hızlı bir şekilde yürüttüklerini ifade etmiştir. Bu süreçte çalışmalarına her türlü desteği sağlayan Erciyes Üniversitesi Rektörlüğüne ve çalışma ekibine de teşekkür etmiştir.
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Erciyes Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Çalış ise şunları söyledi:
“Malumunuz dünya genelinde ülkemizi de içine alan büyük bir salgınla karşı karşıyayız. Oldukça yıkıcı etkileri olan bu yeni virüsle ilgili olarak dünyanın birçok ülkesinde ilaç ve aşı geliştirilmesine yönelik çalışmalar yoğun bir şekilde sürdürülmektedir. Ancak, etkili tedavi yöntemlerinin, ilaçların ve aşıların geliştirilmesi belirli süreleri gerektirmektedir. Ülkeler haklı olarak öncelikle kendi ülkelerindeki salgınla baş etmenin mücadelesini vermektedir. Ülkemizde aşı geliştirilmesi 1721’li yıllara kadar uzanmaktadır ve 1953 yılına gelindiğinde ülkemizde 18 farklı aşı üretilmekte ve diğer ülkelere de verilmekteydi. Ancak, 1998 yılında bu alandaki faaliyetler maalesef sonlandırılmıştır. Bu yeni salgın bir kez daha göstermiştir ki, ülkemizin bu tür teknolojilere sahip olması ve milli aşılarımızın üretilmesi ülkemiz için kritik öneme sahiptir. Erciyes Üniversitesi Aşı Geliştirme Merkezi ERAGEM bu alanda ülkemizin önde gelen merkezlerinden birisidir. ERAGEM Prof. Dr. Aykut Özdarendeli’nin yönetiminde Kırım Kongo Kanamalı Ateş Hastalığı aşısının Faz 1 çalışmalarını başarıyla tamamlamış olup, merkezin Faz 2 ve Faz 3 çalışmalarının da yapılabileceği kapasiteye ulaşması için gerekli çalışmalar Cumhurbaşkanlığı Strateji Başkanlığının sağladığı desteklerle halen devam etmektedir. Bu merkez aynı zamanda COVID-19 aşısına yönelik çalışmalara da öncülük edecektir. Kıymetli öğretim üyemiz Prof. Dr. Aykut Özdarendeli ve ekibini COVID-19 hastalığı virüsünü kısa bir sürede izole ederek hücre ortamında üretmeyi başarmaları nedeniyle tebrik ediyorum. Yapılacak daha çok iş olsa da, bu önemli bir başarıdır ve bundan sonraki çalışmalar için de ümit vericidir. Araştırmacılarımızın bu başarısının diğer araştırmacıların çalışmalarına da önemli katkılar sağlayacağına ve araştırmacılarımızın çalışmalarını ileriye taşıyarak COVID-19 hastalığı virüsüne karşı ilk milli aşıyı geliştireceğine inancım tamdır. Kendilerine bu güne kadar olduğu gibi, bundan sonra da her türlü desteği en üst düzeyde sağlayacağız. Bu sonuç, Erciyes Üniversitesinin araştırma potansiyelini ve kapasitesini yansıtması bakımından da memnuniyet vericidir. Bu vesile ile COVID-19 hastalığına karşı sürdürülen mücadeleyi başarılı bir şekilde yürüten ve üniversitemizde bu virüse karşı yürütülen aşı çalışmalarına da her türlü desteği sağlayan Sağlık Bakanlığımıza da şükranlarımı sunuyorum.”