Hz. Peygamber’imizin Sünneti ve Hadisi

Sünnet: Hz. Peygamber’imizin, Kur’an hükümle-rini yorumlayışı, uygulama biçimi… Hz. Peygamber’in sözleri, fiil ve davranışları, tavırları, metodudur.
Şöyle de diyebiliriz: Hükmü Allah’ımıza ait, uygulaması Hz. Peygamber’imizce yapılan davranışa sünnet diyoruz.
Sünnet, din koymaz, hüküm koymaz, dini açıklar. Elçi Muhammed’in, peygamber Muhammed olarak yaptıkları Kur’an’ın açıklamasıdır ve bizi bağlayıcıdır. Ama insan Muhammed’in yaptıklarından sorumlu değiliz.
Peygamber ve elçi Muhammed olarak yaptığına misal: Namazların rekâtları sayısı ve kılınma biçimi… Bu yönü ile Peygamber’imiz bizim için bağlayıcıdır. Onsuz olmaz.
Fıkıhçılar sünneti, Hz. Peygamber’imizin farz olmayarak yapmış oldukları şeyler diye tanımlarlar. Fıkıhta sünnetin iki tipinden bahsedilir.
1. Müekked (Pekiştirilmiş) Sünnet: Hz. Peygamber’imizin genelde yaptığı bazen de farz zannedilir endişesiyle terk ettiği tavır ve davranışları… Mesela sabah, öğle, akşam ve yatsının sonunda kılınan nafile namazlar, halk arasında sünnet namazlar olarak bilinir. Ezan okunması, kamet getirilmesi ve farz namazların camide cemaatle kılınması gibi.
2. Mükedded olmayan (Pekiştirilmeyen, pekiştirilmemiş) Sünnet: Hz. Peygamber’imizin ara sıra yaptığı çok zaman terk ettiği ikindi namazının farzından önce kılınan nafile (sünnet) namazla, yatsının farzından önce kılınan nafile (sünnet) namazlar gibi. Hz. Peygamber’imizin yiyip içmek, oturup kalkmak, giyinip kuşanmakla ilgili sünneti de Zevaid Sünnetidir. Bizi bağlamaz.
Bu davranışına “örfi sünnet”de denir. İçinde bulunduğu toplum ve milletin yeme, içme, giyme, oturup kalkma gibi şekil ve davranış tarzıdır. Burada dikkat edilirse Müslüman olan da olmayan da bu fiilleri yaparlar.
Hz. Peygamber’in giymek, oturmakla ilgili adedi, aynı şekilde Müslüman olmayan insanlar da yapıyordu. Ebu Cehil ve arkadaşları gibi… Yine Hz. Peygamber’imiz de sakal var, Müslüman olmayan Ebu cehil ve arkadaşlarında da var. Şimdi bile Müslüman’da olan sakal Yahudi ve Hıristiyanlarda da var. Bunlar Müslüman’ı bağlamaz. Yapmasalar günahkâr olmazlar. Çünkü örfi sünnettir. Namazların kılınışındaki sünnetler gibi… Sübhaneke okumak, elleri kaldırıp tekbir almak, elleri bağlamak, ayağı dikmek gibi… Bunlar terk edilip yapılmasa, namazda bir eksiklik olmaz. Namaz tamdır.
İsra: 77, Ahzap: 62, Fatır: 43 “Allah’ın sünne-tinde değişme ve bozulma yoktur.” Ama Hz. Peygamber’imiz insan olarak hükmü Allah’a ait olmayan şeyleri yapınca değişiklik ve fark olur; çünkü insandır. Ama Allah’ın sünnetinde değişme ve fark olmaz. Hz. Peygamber’i ilahlık vasfıyla değerlendire-meyiz, zira şirk olur.
Ne zaman ki Kur’an ölçü olarak alınır, doğru ve yanlışlar Kur’an’a göre ölçülür ve belirlenirse işte o zaman sünnet ve hadis gerçek anlamını bulur. Dindeki gerçek yerine oturur. Yoksa Kur’an bu çizgiyi belirlemezse, yani Kur’an’a ölçü yapılmazsa sünnetler ve hadisler Allah’ın emri gibi anlaşılırsa işler karışır, sevap şöyle dursun, Allah korusun insan şirke girer.
Sünneti en güzel tarif eden ve davranan Hz. Peygamber’imizin en yakın dostu, arkadaşı, kayınpe-deri, hicrette yol arkadaşı müminlerin birinci emiri emiril müminin Hz. Ebu Bekir’dir. Şöyle demiştir:
“Ey insanlar Allah Resulü bu âlemden göçmüştür, şimdi siz ona mal ederek bazı sözler rivayet ediyorsunuz. Sizden sonra gelecek olanlar da çok daha fazla kuşku uyandıracak sözler söyleyebilirler. O halde, en iyisi, Allah Resulüne isnad ederek hiçbir söz söylemeyin. Size bir şey sorulunca ortada Allah’ın kitabı KUR’AN var, onun helal dediği helal, haram dediği haramdır deyiverin.” Zehebi Tezkire 1/3
Hz. Peygamber’imiz de:
“Ben size öyle bir şey bıraktım ki ona yapıştığınız takdirde sapmazsınız. O da Allah’ın kitabı Kur’an’dır.” Müslim. ED. Menasik 56 im. Menasik 84, Veda Hutbesi’ne daha sonra “sünnetimi” kelimesi de eklen-miştir. Önceleri yoktur.
Hayatında yanıldığını anladığı karar ve işlerden dönmüş ve “siz dünya işinizi benden iyi bilirsiniz.” buyurmuştur. Müslim. K. Fedail 43. 38. 4/1835 İbnimace. İbnihanbel. Nevevi 15/117
Hz. Peygamber’imiz bilirdi ki insan davranışları, bulunulan ortama, yaşanılan zamana göre değişir.